Bu yazıyı, Corsairs Legacy korsan hayatı simülasyonu oyununun geliştirilmesi sırasında, Mauris stüdyosu tarafından, genel olarak deniz temasını ve özel olarak korsan oyunlarını popülerleştirmek amacıyla hazırlanmış bir makale olarak okuyorsunuz. Proje haberlerini web sitemizden, YouTube kanalımızdan ve Telegram hesabımızdan takip edebilirsiniz.

Bu yazıda Kirill Nazarenko, Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships oyunundaki yelkenli filonun tarihsel gerçeklerle ne kadar uyumlu olduğunu analiz ediyor.

Merhaba! Volodymyr Bondarenko’nun isteği üzerine Sea Dogs oyunundaki gemileri inceliyorum. Burada söyleyebileceğim tek şey şu: Bunu benden isteyen sizdiniz. Sea Dogs oyununu sevdiğimi daha önce de söylemiştim. Ancak gemilerin isimleri ve dış görünüşleri söz konusu olduğunda, doğrusu, tarihsel anlamda idealden epey uzaklar.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships oyunundaki gemiler 7 sınıfa ayrılıyor. Tarihsel gerçeklik açısından bakarsak, bu sınıflandırma muhtemelen çok sayıda sınıfın bulunduğu İngiliz donanmasındaki sistemden esinlenmiş görünüyor.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Tartana

7. sınıfta bir bot (boat) ve bir tartana bulunuyor. Tartana, tarihi bir tipe az çok benzeyen bir gemi. Latin yelken donanımına ve oldukça keskin hatlı bir gövdeye sahip. Akdeniz havzasındaki küçük gemileri andırıyor.

Bota gelince, daha çok tek kare yelkenli bir Roma ticaret gemisine benziyor. Şunu söylemeliyim ki 17–18. yüzyıllarda küçük tekneler, yani güvertesiz kayıklar ve sandal tipleri genellikle eğik yelkenli ya da Latin yelkenliydi (Latin yelken dik üçgen biçimindedir), kare yelkenli değildi. Dolayısıyla kare yelkenli bir bot tarihsel açıdan oldukça gülünç duruyor.

6. sınıfta ise bilander, geliştirilmiş bilander, pink, ticaret pink’i, barque, ağır barque, sloop, hafif sloop ve hızlı barque yer alıyor.

İşte burada oyunun doğuştan gelen kusuru ortaya çıkıyor. Sea Dogs yaratıcıları farklı yelkenli gemi tiplerinden bir çeşit “komposto” yapmaya karar vermiş, gemilerin çizimine ve teknik ayrıntılarına pek özen göstermemişler.

Tarihsel gerçekleri hatırlarsak, tek ve çift direkli gemilerin sayısız çeşidi vardı; onlarca, belki yüzlerce. Her kıyı bölgesinin kendine özgü yelken donanımı vardı ve bazıları oldukça özgündü. Üstelik yalnızca Avrupa’dan söz ediyorum. Asya ve Uzak Doğu kıyılarını da dahil edersek, gemi türleri daha da çeşitlenir.

Bana kalırsa, oyunda küçük gemilere tek direkli gemilerle (tarihsel olarak lugger ya da tender denilen tiplerle) başlamak, daha üst sınıflarda iki direkli gemilere geçmek çok daha mantıklı olurdu. Oysa burada 6. sınıfta bile iki direkli gemilerle başlıyoruz.

Bu gemilere bakacak olursak, örneğin bilanderlara, bowsprit üzerinde değil, sprit-topmast üzerinde asılı kare yelken görüyoruz.

Bowsprit, yelkenli bir geminin baş kısmından öne doğru uzanan yatay ya da hafif eğimli seren direğidir.

Sprit-topmast (topmast — gemi direğinin üst kısmının devamı olan seren) 17. yüzyıla özgü bir direk türüdür; bowsprit’in üzerine, ancak dikey bir düzlemde, yani bowsprit’e açılı bir şekilde monte edilir. Bu düzenlemeden kısa sürede vazgeçilmiştir, çünkü sprit-topmast ile bowsprit arasındaki bağlantı oldukça zayıftı.

Bu yelkene “Boven spritsail” (spritsail’in üzerindeki yelken) denirdi ve genellikle büyük gemilerde kullanılırdı. Buna karşılık, bu tür küçük, iki direkli gemilerde sprit-topmast takıldığına dair bir örnek bilmiyorum. Yine de oyundaki bilanderlarda karşımıza çıkıyor.

Bunun dışında donanım normal sayılabilir; büyükçe iki direkli bir gemi için tipik bir yelken düzeni var. Çoğunlukla kare yelkenler ve ikinci direkte tek bir Latin yelken. Bu direk, baş direğinden daha alçak olduğu için mizana direği, baştaki direk ise ana direk (mainmast) sayılabilir.

Pinke bakarsak, bazı tarihsel prototiplere daha çok benzediğini görürüz. Bu, mizana direğinde Latin yelken, ana direkle bowsprit arasında ise bir staysail (üçgen yelken) bulunan iki direkli bir gemi. Bu düzen, Avrupa ve Amerika kıyılarındaki küçük kıyı ticaret gemilerini andırıyor.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Barque

Barque konusunda ise bir çeviri sorunu olduğunu düşünüyorum; aslında “bark” diye çevrilmeliydi. Genel olarak İspanyolca ve İtalyanca’da bark, oldukça geniş bir yelkenli gemi kategorisini ifade eder. Ancak Slav dillerinde “barque/barja” daha çok nehir üzerinde kendi kendine hareket eden yük gemisiyle bağlantılıdır, iki direkli deniz gemisiyle değil. Buradaki barque ise brig’e çok daha fazla benziyor.

Oyunda sloop olarak adlandırılan gemi de yine brig’in bir çeşidi, ama mizana direğinde eğik bir yelken taşıyor.

“Sloop” sözcüğünün de oldukça muğlak olduğunu bilmek gerekir. Örneğin, İngiliz geleneğinde 18. yüzyılın sonlarına doğru, tam donanımlı üç direkli, ancak kapalı top güvertesi olmayan gemilere sloop denmeye başlandı. 18. yüzyılda birçok gemi türü sloop olarak adlandırılmıştır; dolayısıyla iki direkli bir gemi de sloop sayılabiliyordu. Yine de bence, oyun geliştiricileri yelken donanımıyla biraz daha ciddiyetle “oynasalardı” ortaya çok daha ilginç bir tablo çıkabilirdi.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Sloop

Sonra barque ve hızlı barque geliyor. Üstelik iki direkli bir gemide, bowsprit üzerinde iki kare yelken gibi tuhaf bir çözüm görüyoruz. Oldukça garip.

5. sınıfta daha da fazla gariplik başlıyor. Bu sınıfta Lugger, Hızlı Lugger, Snaw, Ticaret Snaw’ı, Galleon ve Güçlendirilmiş Galleon var. Hepsi de aynı sınıfta.

Oysa bildiğim kadarıyla lugger, hafif gövdeli, tek direkli ve 18. yüzyıl ile 19. yüzyıl başında haberleşme ve keşif için kullanılan gemilere verilen addır.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Lugger

Buradaysa 16. yüzyıl formuna sahip, yüksek baş ve kıç kasara taşıyan iki direkli bir gemi görüyoruz. Bunun ne olduğunu ben bile tam adlandıramıyorum. Bana göre bu, lugger ya da hızlı lugger değil, böyle görünmesi gereken bir tür galleon.

Daha sonra snaw geliyor. Snaw, 18. yüzyılda Slav bölgelerinde kullanılan bir terimdir ve keşif amaçlı kullanılan, brig tipinde iki direkli bir gemiyi ifade eder. İki direklidir, ancak bu oyundaki snaw’da bowsprit üzerinde abartılı bir yelken donanımı görüyoruz: İki jib (direkle bowsprit arasına asılan üçgen eğik yelken), bowsprit altında iki yelken ve bunların hepsi oldukça yukarıya kaldırılmış durumda.

Açıkçası bunun tam olarak neye benzediğini ben de bilmiyorum. Üstelik ikinci direkte —ki bu durumda neredeyse ön direkle aynı seviyede olduğu için ana direk (mainmast) demek daha doğru olur; öndeki direğe de foremast diyebiliriz— hem büyük bir kare ana yelken hem de gaf (hafel) üzerine asılı bir eğik yelken bulunuyor (gaf, direğe yaslanarak açısı ayarlanan eğik seren ağacıdır).

Bu tür bir donanım kullanılmış olsa da oldukça nadirdir, çünkü kare ana yelken ile gaf yelkeni birbirini gölgeleyerek birlikte verimli çalışmaz.

Daha sonra galleon ve güçlendirilmiş galleon geliyor. Buradaki galleon biraz gerçek bir galleona benziyor, ama bana kalırsa bowsprit çok yukarı kaldırılmış ve çok uzun. Foremast’ın (baş direğin) neredeyse orta noktasına, hatta daha yukarısına kadar uzanıyor; bunun yapısal olarak nasıl taşındığı pek anlaşılmıyor. Bunun dışında gövde formu 17. yüzyıl galleonları için oldukça tipik: Ön kasara (latrine) kısmı oldukça fazla uzatılmış.

4. sınıfta pinnace, güçlendirilmiş pinnace, brig, zırhlı brig (sheathed brig), hafif caravel, basit caravel, ticaret caravel’i, zırhlı hızlı galleon, hızlı galleon, fluyt’lar ve ağır fluyt’lar bulunuyor.

Burada karışıklık tam anlamıyla zirve yapıyor. Brigten bahsedecek olursak (pinnace’i şimdilik geçelim), nedense üç direkli olarak tasarlanmış. Üç direkli brig diye bir şey yoktur, bunu kesin olarak söyleyebilirim.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Zırhlı Brig (Sheathed Brig)

“Zırhlı brig” ile kastedilen muhtemelen daha yüksek hız için gemi altının bakır levhalarla kaplanmasıdır. Bu aslında doğrudur; ancak oyun açıklamasında, zırhlı brig’in, hızda hafif bir düşüş dışında, normal brig’in tüm avantajlarını koruduğu yazıyor. Dip kaplamasının hız düşüşüne yol açması mantıksızdır; tam tersine, kaplama midye ve yosun tutmayı engelleyerek potansiyel olarak hızı arttırır. Ama her ne olursa olsun, üç direkli brig tamamen saçmadır.

Ardından hafif caravel, caravel ve ticaret caravel’i geliyor.

Caravel’den kastımız, 15–16. yüzyıllarda İspanya ve Portekiz’de kullanılan Latin yelkenli küçük gemilerdir. Atlantik’i geçme meselesi ortaya çıkınca Latin yelkeni kullanışsız bulunduğu için hızla gözden düşmüşlerdir.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Caravel

Caraveller daha çok kıyı seyrüseferinde kullanılıyordu. Genellikle tek seviye yelkenleri vardı, yani her direkte bir yelken ve toplamda bir ya da iki direk bulunurdu. Aslında Kolomb’un gemilerini caravel diye adlandırmak yanlıştır; onlara nao denmelidir — üç direkli, kare yelkenli gemilerdi. Yani oyundaki çizimde görülen şeye daha çok benzerler. Dolayısıyla, bunlara “caravel” demek doğru değildir.

Sonrasında Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships’teki galleon geliyor. Bu galleon, oyundaki gemiler arasında en az eleştiriye maruz kalacak olanı. Bowsprit biraz kısaltılsa, iki direkte kare yelkenler, üçüncü direkte Latin yelken — tarihsel olarak erken dönem galleonlarda görülen tipik donanımdır. Ayrıca gövde formu da galleonlara özgü, görece düz ve uzun.

Bu arada “galleon” ismi muhtemelen, golette türlerinden birinin adından gelir. O dönemin gemi yapımcıları ve denizcileri, bu gemi tipinin uzun ve basık gövde yapısını vurgulamak istemiş olabilirler.

Fluyt’a gelince, tipik bir üç direkli ticaret gemisidir. Belirgin özelliği oldukça dolgun gövde hatlarıdır. Gerçekten de bu gemi, 17. yüzyılın başlıca Hollanda ticaret gemisi olup, fluyt olarak adlandırılan türe genel hatlarıyla benzer. Burada gövde detaylarını tam seçemiyoruz ama genel olarak fena değil. Yine de, onu 4. sınıfa koymazdım.

Ardından 3. sınıf geliyor: savaş galleonu, ağır savaş galleonu, korvet, zırhlı korvet, fırkateyn ve güçlendirilmiş fırkateyn. Korvet ile fırkateynin aynı sınıfta yer almasının nedeni — doğrusu, benim için anlaşılır değil.

Ayrıca galleon ve fırkateyni aynı sınıfa koymak, savaş arabasıyla T-34 tankını aynı sınıfa sokmak gibidir. Galleonlar varken fırkateyn ve korvet diye bir şey yoktu; fırkateynler ve korvetler devreye girdiğinde ise galleonların devri çoktan kapanmıştı.

Korvetlere gelince, oyundaki korvet hiçbir şeye benzemiyor. Elbette korvetlerin üç direği ve çoğunlukla kare yelken donanımı vardı. Ancak korvet kavramı 19. yüzyılın başına aittir ve korvetler hizmete girdiğinde bowsprit üzerinde kare yelken kullanımı artık terk edilmişti.

Fırkateynlere gelince, burada yine aynı sprit-topmast’ı görüyoruz; üzerinde, ana yelkenden ve forsail’den (ön yelken) yalnızca biraz daha küçük olan devasa bir yelken taşınıyor ki bu oldukça tuhaf. Bu fırkateynin gövde hatları 18. yüzyıl başı fırkateynlerini anımsatıyor.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Fırkateyn

Fırkateynler için temel farkın kapalı bir top güvertesinin, onun üzerinde açık bir güvertenin ve hafif yükseltilmiş bir kıç kasaranın varlığı olduğunu hatırlatayım. Genel anlamda gövde fırkateyne benziyor. Eğer bu tuhaf sprit-topmast ve ön taraftaki aşırı yelken düzeni yeniden tasarlansaydı, belki de gayet kabul edilebilir bir fırkateyn olurdu.

Sonra 2. sınıf geliyor: savaş gemisi (battleship), hızlı savaş gemisi, warship ve ağır warship.

Esasen her battleship bir savaş gemisidir ve bunları ayırmanın daha mantıklı yolu top sayısıyla sınıflandırmak olurdu. Oyun açısından da bu daha mantıklı bir çözüm olurdu, ama nedense isimleri bu şekilde seçmişler.

Savaş gemisinde gözle gördüğüm kadarıyla 3 top güvertesi var ve bunların hepsi kapalı güverteler gibi görünüyor. Bu fazla. Tarihsel battleship’lerde genellikle iki kapalı, bir açık; ya da üç kapalı, bir açık güverte vardı. Ayrıca yelken donanımı oldukça eskimiş bir tarza sahip; 17. yüzyıl sonu – 18. yüzyıl başı tipini andırıyor: mizana direğinde Latin yelken, sprit-topmast ve bowsprit üzerinde büyük kare yelkenler. Hızlı battleship için de aynı şey geçerli.

Warshipe baktığımızda, nedense iki direkli, ancak iki kapalı top güvertesine sahip bir gemi görüyoruz. Bunun nasıl mümkün olabileceğini ben de bilmiyorum. Tarihsel olarak böyle gemiler hiç var olmadı.

Son olarak, 1. sınıfta bir warship, güçlendirilmiş warship, Manowar ve geliştirilmiş Manowar yer alıyor.

Burada İngilizceden yapılmış bir çeviri taklidiyle karşı karşıyayız; zira İngilizce’de “battleship” ve “man-of-war” gayet normal terimlerdir, ancak Slav dillerinde aynen tercüme edilince kulağa pek doğal gelmez. Aslında bunlar, üç güverteli ya da 100 toplu savaş gemileridir.

Burada, top sayısına bakarsak, warship 68 topa sahip, güçlendirilmiş warship de aynı sayıda, Manowar 98 top taşıyor ve geliştirilmiş Manowar da 98 topa sahip. Ancak bu gemiler, özellikle Manowar’lar, yelken donanımı ve gövde formu bakımından daha çok 18. yüzyıl başlarına ait üç güverteli savaş gemilerine benziyor. Güçlendirilmiş warship ise 6. sınıf savaş gemilerine denk düşer.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships: Manowar

Bu arada, 18. yüzyılda Slav halklarının “altmış dört toplu savaş gemisi” gibi ifadeleri nasıl telaffuz ettiğini merak edenler için söyleyeyim: Söylemesi zordur, bu yüzden günlük dilde “altmışlık gemi”, “yetmişlik gemi” gibi kısaltmalar kullanılırdı. 90 ve 100 toplu gemilere tam olarak ne dendiği ise çok net değildir; en azından benim gördüğüm yazılı kaynaklarda bu konuda açık bir ifade yok.

Şimdi de Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships oyunundaki “benzersiz” gemilere bakalım.

Tartana, benzersiz gemilerden biri olarak gösteriliyor: İki direğe sahip ve Latin yelkenli. Bu, normal bir Akdeniz küçük teknesine epey benzeyen bir tip.

Longboat (uzun sandal) için ben yine de Latin yelken yerine eğik yelken kullanırdım. Çünkü genellikle longboat’larda Latin donanım kullanılmazdı.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships benzersiz gemiler: Longboat

Lugger, benzersiz gemiler sınıfında gösterildiğinde fena görünmüyor. Yine de tekrarlıyorum, benim kafamdaki lugger tek direkli bir gemidir. Aslında lugger, geliştiricilerin oyunda sloop dediği şeye daha çok benziyor. Oyundaki lugger’ın iki direkli olması ve yelkenlerin tuhaf şekilde yerleştirilmiş olması biraz garip. Bu yapıyı tarif etmek açıkçası zor.

5. sınıf benzersiz gemiler arasında bir de schooner var — o da doğru çizilmemiş. Gerçek bir schooner’ın tüm direklerinde eğik yelken taşıması gerekir. Oysa oyundaki resimde, foremast’ta kare yelken, ana direkte eğik yelken olan, yani foremast’ta kare, mainmast’ta gaf yelkeni taşıyan bir “hermafrodit schooner” (brig-schooner) görüyoruz.

5. sınıftaki barque ise bir çeşit üç direkli gemi. Gövdesi biraz daha uzun olsaydı buna belki korvet derdim, ancak bir korvet için fazla küçük. Bu boyuttaki gemilerde üç direk oldukça gülünç duruyor.

Benzersiz caravel, aslında tam anlamıyla Kolomb’un bindiği nao’ya benzeyen bir gemi; yani caravel değil.

Age of Pirates 2: City of Abandoned Ships benzersiz gemiler: Caravel

Benzersiz fluyt ise muhtemelen, bowsprit ve sprit-topmast üzerinde devasa yelkenler taşıdığı için “benzersiz” kabul edilmiş. Gerçek hayatta bu yelkenlerin verimli çalışması pek mümkün olmazdı.

Burada 4. sınıfta bir brig görüyoruz; bu, gerçek bir brig’e oldukça benziyor. Galleon ise o kadar değil.

3. sınıftaki korvet gerçek bir korvete oldukça yakın. Pinas hakkında bir şey söylemekse zor; pinas ve ağır galleon sanki sınıfları doldurmak için uydurulmuş tipler gibi görünüyor.

2. sınıfta gösterilen fırkateyn ise nedense iki direğe sahip. İki direkli fırkateyn diye bir şey yoktur.

Sonrasında sadece farklı savaş gemisi varyantları görüyoruz. Bu benzersiz battleship’lerin kıç tarafında, gemileri inanılmaz derecede tuhaf gösteren devasa bir üst yapı (süperstrüktür) var.

Manowar oldukça iyi çizilmiş. Gövde formu, 18–19. yüzyıl dönümünde kullanılan Man-of-war gemilerine oldukça benziyor.

Soleil Royale de, bowsprit üzerindeki yelkenlerin gereğinden fazla ileriye uzatılmamış olması koşuluyla, gayet düzgün sayılabilir.

Bu inceleme biraz yıkıcı görünüyorsa kusura bakmayın; ancak bu gemi çizimleri hakkında, tarihsel açıdan konuşursak, çoğunun oldukça tuhaf ve gerçek dışı olduğunu söylemekten başka bir şey gelmiyor aklıma. Yine de bütün bunlara rağmen oyun, özellikle korsan oyunlarını seven ve tarihi yelkenli gemi oyunlarıyla ilgilenen oyuncular için hâlâ çok iyi ve son derece sürükleyici.

Umarız bu makaleyi faydalı bulmuşsunuzdur!

Corsairs Legacy - Historical Pirate RPG Simulator projesi hakkında daha fazla bilgi edinmek ve oyunu istek listenize eklemek için, oyunun Steam sayfasını ziyaret edebilirsiniz.